Interview van Saskia Bos met Gerrit van Bakel
(video, 12 min., 9.4 MB)

"Zomer 1984. Gerrit van Bakel komt mij afhalen aan het station van Deurne. Een knappe, ietwat gezette man op klompen. 'Welkom in het New York van de varkens,' zegt hij. 'De lucht die je nu inademt is vandaag al 4 keer in een varken geweest.'" >> lees verder

"Het was halfdonker. Midden in de zaal zagen we Gerrit langzaam en rommelig met spullen scharrelen. Gerrit had nooit haast. Het is geen toeval dat vrijwel al zijn werk over zeer langzame processen gaat. Hij wantrouwde snelheid, maar hield van de sluipende dageraad, van de slepende zonsondergang." >> lees verder

"De Peel, de streek die zowel een deel van Oost Brabant als van Midden-Limburg beslaat, was voor Gerrit van Bakel niet alleen zijn grootste bron van inspiratie, maar letterlijk de grond van zijn bestaan. Hier had hij zijn wortels." >> lees verder

"Het late zonlicht flitst reflecterend over een metalig voorwerp dat zich in de eindeloze vlakte bevindt. De oude Aziatische landbouwer kijkt op en tuurt in de verte vanwaar de flits kwam. Hij laat zijn gereedschap liggen en loopt naar de paar hutten die eenzaam bij elkaar staan in de leegte van het Tarim-bekken. 'Het wiel! De machine, hij komt,' roept hij naar de hutten." >> lees verder

"Twee kleine stevige ijzeren wielen, daartussen een lange schuin omhoog stekende stalen pijp die door een strak gespannen kabel in de vorm van een boog wordt gedwongen, links en rechts van deze boogrug twee enorme wielen, onmachtig te doen wat wielen behoren te doen omdat ze hevig hellen, en een titel die het geheel in menselijke termen vat: Middelgrote problemendrager." >> lees verder

"In augustus 1965 nam een vriend mij mee naar Gerrit van Bakel in Deurne. Van tevoren had hij laten weten: 'Breng hem maar mee, als hij me niet bevalt, stamp ik hem wel buiten'. Maar dat gebeurde niet." >> lees verder

"Hij onderzocht en experimenteerde. Hij stelde hypotheses op, testte ze op hun geldigheid en leverde soms met zelf gemaakte instrumenten bewijzen voor zijn interpretatie van natuurverschijnselen. Liefst zou hij alles door eigen hoofd en handen laten gaan om met de zo verworven kennis een herontwerp van wereld en heelal te maken." >> lees verder

"Met het naïeve idealisme de wereld te kunnen herontwerpen, waarbij in het meest gunstige geval sprake zou kunnen zijn van één stoel, één automobiel, begon Van Bakel in 1966 zijn eerste meubels te construeren, nog hoofdzakelijk tafels en stoelen." >> lees verder

"Wanneer wordt een functieloze machine een kunstwerk en wat is het verschil tussen een warme en een koude machine? Anna Tilroe sprak met Gerrit van Bakel over zijn 'dingen'. 'Ik beleef metaal als iets van vlees en bloed.'" >> lees verder

"Mijmeren met een vel papier. Dat doe ik altijd. Ik probeer me iets voor te stellen en ik laat mijn hand gaan. Elke dag. Na verloop van tijd komt een bepaald tekeningetje steeds vaker in mijn schetsboek terug." >> lees verder

"Het leven kan knap vervelend worden als de sleur met fluwelen handschoen toeslaat. De dagen zijn mat en grauw. Geen glimpje poëzie in zicht, alleen laaghangende wolkenvelden. En dan overkomt je iets. Plotseling komt de ontroering om de hoek kijken en knipoogt. Je voelt dat je leeft, je komt even in een wonderwereld terecht." >> lees verder

"Ik ben hier uitgenodigd om een toespraak te houden, maar aanvankelijk was ik ook uitgenodigd om een tentoonstelling te maken. Die tentoonstelling zou, omdat mijn werk een technisch-achtig karakter bezit, goed passen op zo'n Technische Hogeschool. Dat is een veronderstelling." >> lees verder

"De weg van de mensen naar het volledige bewustzijn zal een hele lange zijn. Het is nagenoeg onmogelijk om op dit moment te bepalen waar we ons ergens bevinden. Er zijn zelfs mensen die beweren dat er geen sprake is van zo'n weg; en dat zijn lang niet allemaal marxisten." >> lees verder

"De constructie van een atoombom is in principe zeer eenvoudig. Het effect van deze constructie is echter een van de meest gecompliceerde elementen sinds het midden van de vorige eeuw. Zo gecompliceerd dat men geen voorstelling meer heeft van het feitelijke object." >> lees verder

"De volgende tekst is een weergave van een gesprek dat Gerrit van Bakel over zijn werk voerde met Dr. Hans Beltman in oktober 1980. Het gesprek, dat door Van Bakel begonnen wordt, vond plaats in de werkplaats van de kunstenaar temidden van vele voorwerpen, machines en tekeningen." >> lees verder

"Het onbehagen heeft de volgende rangorde:" >> lees verder

"Alles om ons heen draagt stukjes natuurkunde, wiskunde, psychologie, (krankzinnigheid) in zich, de meeste details zijn vergaand onderzocht met in de verschillende tijden en plaatsen verschillende nadrukken. Maar de essentie van een vorm groeit niet vanuit een wetenschappelijk of anderszins algemeen gedefinieerd denken (of voelen)." >> lees verder

>> Gedichtenbundeltje in flash (286 kb)

"De Peel, the region that covers a part both of East Brabant and Central Limburg, was not only Gerrit van Bakel's principal source of inspiration, it was quite literally the ground of his being. This was where he had his roots." >> read on

"Two small sturdy iron wheels, a long steel pipe between them sticking up at an angle and forced into a curve by a tight cable. Left and right of this bow bend are two huge wheels, powerless to do what wheels should do because they are on a sharp slope. A title that presents everything in human terms: 'Medium-sized carrier of problems'." >> read on

"Far off in the endless plain the late afternoon sun is reflected in a metal object. The old Asian farmer looks up and gazes into the distance towards the place wherehe saw the thing flashing. He leaves his tools on the ground and walks towards the handful of huts huddled together in the solitude of the Tarim basin." >> read on

"Ever since the industrial revolution in the latter half of the 19th century, artists have been using the technical and social phenomenon of the machine in their work. Sometimes their attitude to new techniques was positive and enthusiastic: at other times the size and domination of technical systems were regarded with greater scepticism." >> read on

"I have been invited to make a speech here, but I was originally invited to put on an exhibition as well. Because my work has a somewhat technological character, the assumption was that it would be appropriate to show it in a College of Technology. That is no more than an assumption." >> read on

Gerrit van Bakel, gedichten 1965-66
Gerrit van Bakel, 'Elementen uit een artificieel landschap', Filosofisch Jaarboek, TH Twente, Enschede, 1984.
Gerrit van Bakel, 4 columns: 'Fuller', 'De Hijskraan', 'Vakmanschap', 'Het Viltstiftdenken' in Delta. TH Delft, oktober, november 1984.

R. Boonstra, 'Machines om je wang zacht te maken, Gerrit van Bakel op de Dokumenta', Elsevier Magazine, 19 juni 1982.
A. Tilroe, 'Gerrit van Bakel, ik schilder met de boormachine', Haagse Post, 25 augustus 1984.

Gerrit van Bakel, Het Voorwerpelijke Denken, Stedelijk Van Abbemuseum, Eindhoven, 1981.
Documenta 7, 1982, Kassel.
Gerrit van Bakel, Uit de Werkplaats, Stedelijk Van Abbemuseum, Eindhoven, 1984.
Gerrit van Bakel, 1942-1984, La Pensee Figurative / Het Voorwerpeljke Denken, Centre National d'Art Contemporain de Grenoble, Stedelijk Van Abbemuseum, Eindhoven, 1987.
Gerrit van Bakel, 'Het Wiel', D.Linders, Nico de Glas en Guido Lippens, Uitgave Energie Bedrijf Tilburg NV, 3.1.1989.
Gerrit van Bakel, de multiplexperiode, Gemeentemuseum De Wieger, Deurne 1987.
Gerrit van Bakel, catalogus overzichtstentoonstelling Rijksmuseum Kröller Müller Otterloo, 1992.
Het grote gedicht, Nederlandse beeldhouwkunst van 1945 tot 1994, Den Haag.

J. Heymans, 'Een ode aan de nachten van Richter', 7 november 1982.
Esther Hageman, Naar de harmonie van het karrespoor, een gesprek tussen Gerrit van Bakel, Dick Raaymakers en Victor Wentinck, Delta, 20.12.1983.
I. Veenstra, 'Gerrit van Bakel, 'De machine als metafoor van het denken', Metropolis M, (1984), no. 5.
B. Koster, Gasuniek, jrg.20, nummer 25, p. 30, december 1984.
P. de jonge, 'Net zo min als de Germaanse goden hadden gedacht dat de schoonheid sterven kon door een parasiet...', Kijk Uit, januari 1985.
I. Veenstra, 'De interne pracht en macht van Gerrit van Bakel', Museumjournaal no. 6, 1986.